Kerst in de Hongerwinter

eerste KerstdagHeb jij ook gisteren inkopen gedaan voor het kerstdiner? Tijdens de Hongerwinter was het in de Randstad wat lastiger om een fatsoenlijk kerstdiner bij elkaar te schrapen, en voorbereidingen begonnen dan ook al vroeg. Oom Cris schreef op 15 december 1944 aan het gezin Spaanderman:

Nu meen ik dat Aag vertelde dat er op Voorschoten nog wel vleesch verkrijgbaar is. Zoo ja, zou zij dan eens willen proberen voor 20 rantsoenen te koopen volgende week? Als je mij tijdig genoeg kunt waarschuwen, dan kan ik het Zaterdag vóór Kerstmis halen en dan hebben we dan ten minste eens een behoorlijk stukje vleesch op tafel.

Wie de mogelijkheid had, probeerde buiten de Randstad bij familie te komen. Oom Paul reisde per fiets van Amsterdam naar Harlingen om met zijn moeder en drie van zijn broers de laatste dagen van 1944 door te brengen. Verder lezen Kerst in de Hongerwinter

De Randstad, kern van de hongersnood

Tijdens de hongerwinter kwamen er in Nederland ongeveer 22.000 mensen om van de honger. Dat is dus nog bovenop de Nederlanders die op andere oorlogsgerelateerde manieren omkwamen: door de holocaust, op de gevechtslinies, of als represaille voor verzetsactiviteiten. In vergelijking met bijvoorbeeld Friesland, land van kaas en boter, had de Randstad het zwaar.

Al in oktober 1944 schrijven familieleden uit Amsterdam, Den Haag en Utrecht dat gas en elektriciteit worden afgesloten. En dan is zo’n winter wel erg koud en donker. Oma Van Buuren in Amsterdam, 79 jaar oud, lijdt ‘ontzaggelijk veel kou’, schrijft ze; de buurvrouw leent steeds haar stoof, maar ‘vergeet’ die terug te geven. Een kennis uit Zeist heeft meer geluk:

Electrisch licht hebben we ook nog steeds, hoewel onze buren links en rechts reeds sinds 4 of 5 weken zijn afgesloten. Men kan onze kabel niet vinden, vertelde de monteur.

In de loop van het najaar verdwijnen groente, aardappelen, zout, lucifers en sigarettenpapier uit de winkels. De illegale handel in voedingsmiddelen tiert welig, want je moet toch wat om aan je eten te komen. In de brieven wordt onder andere gesproken over illegaal verkregen rogge, aardappels, olie en een heel varken. Om nu te eten, maar ook met het vooruitzicht op de rest van de winter, want het einde is nog niet in zicht. Zout is nog wel te koop op de zwarte markt, schrijft oom Cor, maar voor fl 8,- per pond – omgerekend zou dat nu ongeveer €46 zijn. Verder lezen De Randstad, kern van de hongersnood